W polskim prawie każda sprzedaż nieruchomości musi wiązać się ze sporządzeniem aktu notarialnego. Akt ten może zostać poprzedzony umową przedwstępną w formie aktu notarialnego lub zwykłej formie pisemnej lub umową deweloperską. Warto pamiętać, że własność nieruchomości przechodzi ze sprzedającego na kupującego w momencie podpisania notarialnej umowy sprzedaży. W akcie notarialnym będą ustalone takie kwestie, jak m.in. przedmiot umowy (lokal mieszkalny, grunt, lokal użytkowy, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub prawo użytkowania wieczystego), cena, termin i forma płatności oraz termin wydania w posiadanie. W akcie może zostać również ustanowiona hipoteka.
Notarialna umowa sprzedaży mieszkania lub innej nieruchomości zawsze musi być przez obie strony zawarta świadomie i dobrowolnie. Aktu nie mogą podpisać osoby, które mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych bądź są jej całkowicie pozbawione. W takim przypadku stroną w umowie sprzedaży zostaje opiekun prawny danej osoby lub jej kurator – w zależności od tego czy dana osoba jest ubezwłasnowolniona całkowicie czy też częściowo. Po przybyciu do kancelarii obu stron, akt notarialny sprzedaży nieruchomości zostaje odczytany przez notariusza. Notariusz wyjaśnia wszystkie wątpliwości, nanosi poprawki na dokument i odpowiada na pytania stron. Następnie sprzedający i kupujący lub ich uprawnieni pełnomocnicy oraz notariusz składają podpisy na oryginale aktu notarialnego.
Podpisanie aktu notarialnego związanego ze sprzedażą nieruchomości, nakłada na strony umowy określone obowiązki. Przede wszystkim, jeśli zapłata nie została dokonana przed wizytą w kancelarii notarialnej, kupujący musi uregulować wszystkie określone w akcie należności. Wysokość ceny, termin zapłaty i sposób jej wykonania będzie odpowiadał zapisom umowy. Kupując ma również obowiązek poinformować urząd gminy, na terenie której znajduje się nieruchomość, o dokonaniu zakupu. Ma na to 14 dni od dnia podpisania aktu notarialnego. Podatki od czynności cywilnoprawnych oraz opłaty sądowe Kupujący uiszcza notariuszowi, który jest ich płatnikiem i odprowadza je do właściwego urzędu skarbowego oraz sądu do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została podpisana umowa sprzedaży.
Przed wizytą w kancelarii notarialnej należy zebrać odpowiednie dokumenty. To m.in. dowody osobiste lub paszporty (e – dowód nie jest dokumentem tożsamości) czy tytuł prawny nabycia danej nieruchomości. Wszystkie wymagane dokumenty są wyszczególnione na stronie internetowej kancelarii, przy czym zawsze należy wysłać maila na kancelarię z numerem księgi wieczystej, aby pracownicy kancelarii potwierdzili wymagane dokumenty. W ostatnim czasie, kiedy przepisy się zmieniały, jest to szczególnie ważne i przy każdej umowie może zaistnieć całkiem inny stan prawnym, co obliguje notariusza do pobrania dodatkowych dokumentów. Jeśli pojawią się problemy lub wątpliwości, można skontaktować się z notariuszem, by zapytać o to, co jest niezbędne do dopełnienia wszystkich formalności.
Warto pamiętać, że koszty notarialne (taksa notarialna plus wypisy z VAT) przy sprzedaży lokalu mieszkalnego lub gruntu zazwyczaj pokrywa kupujący, choć strony mogą wprowadzić w tej kwestii własne ustalenia. Zdarzają się jednak wyjątki, np. w przypadku umów deweloperskich koszty ponoszą po połowie i deweloper i nabywca.
Podsumowując do opłat towarzyszących podpisaniu aktu notarialnego dokumentującego sprzedaż nieruchomości zaliczamy: indywidualnie ustaloną taksę notarialną plus podatek VAT, podatek od czynności cywilnoprawnych, opłaty sądowe, wniosek wieczystoksięgowy plus podatek VAT oraz koszty wypisów aktu notarialnego plus podatek VAT.
1) spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego bez księgi wieczystej:
zaświadczenie ze spółdzielni mieszkaniowej, o tym, jakiej osobie przysługuje prawo do lokalu będącego przedmiotem sprzedaży;
2) nieruchomość stanowiąca zabudowaną lub niezabudowaną działkę gruntu:
zaświadczenie o przeznaczeniu nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o warunkach zabudowy,
wypis z rejestru gruntów opatrzony klauzulą o przeznaczeniu do dokonywania wpisu w księdze wieczystej,
wyrys z mapy ewidencyjnej opatrzony klauzulą o przeznaczeniu do dokonywania wpisu w księdze wieczystej w przypadku niezgodności opisu nieruchomości w ewidencji gruntów i budynków z księgą wieczystą lub odłączenia części nieruchomości,
wyrys z mapy ewidencyjnej opatrzony klauzulą o przeznaczeniu do dokonywania wpisu w księdze wieczystej oraz decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości w przypadku, gdy nieruchomość powstała w wyniku podziału.